'Geef bewoners de ruimte'

“Geef bewoners de ruimte om zichzelf, elkaar en de wijk vooruit te helpen”

In de wijk Selwerd, gelegen aan de noordgrens van de gemeente Groningen, helpt het wijkbedrijf bewoners om een stap verder te komen. Het slaat daarbij de handen ineen met diverse maatschappelijke partners, zoals scholen en woningcorporaties. Teamleider Hanneke Wierenga vertelt. Selwerd is onderdeel van Groningen Noord, één van de 20 gebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid.

Van, voor en door de bewoners. Dit uitgangs­punt van Wijkbedrijf Selwerd krijgt op allerlei manieren invulling. Zo kunnen ondernemende mensen uit de buurt hier terecht om goede ideeën tot uitvoering te brengen. Een wijkbewoonster, die in de ziektewet belandde, zette bijvoorbeeld een tosti-caravan op het terrein. Haar terras zit altijd gezellig vol, weer of geen weer. Om het pand van het wijkbedrijf heen ligt een weelderige moestuin, door bewoners aan­gelegd en onderhouden. ’s Zomers maken ze soep van de pluk en de oogst. 

“Maar”, zo weet Wierenga, “er lopen hier ook mensen binnen die niet zozeer een idee hebben, maar een behoef­te. Zoals laatst een dame, die van haar buur­vrouw over ons gehoord had. Ze bleek behoor­lijk geïsoleerd te leven en wilde haar eenzaam-heid doorbreken. In een dergelijk geval krijgt zo’n bewoner van ons een kop koffie, en vervol­gens bekijken we het bord met een overzicht van onze elf vrijwilligersteams. Het gaat onder meer om het Klusteam, het Taalmaatjesteam, het Digitale Team en een team dat zwerf- en dumpvuil opruimt. Vervolgens vraag ik: waar zou jij graag aan mee willen doen? Wat past bij jou, wat vind je leuk, wat wil je leren? 

Op deze manier zijn inmiddels zo’n zeventig bewoners lid van een team geworden. Dat biedt hen gezelligheid, een netwerk, een dagbesteding en werkervaring. En ze doen iets zinvols. Ze zetten zich met hun team in voor de wijk en voor bewoners die wel wat hulp kunnen gebruiken, bijvoorbeeld met het winterklaar maken van de tuin, of het online invullen van formulieren.”

Met onderwijs en woningcorporaties

Wijkbedrijf Selwerd fungeert als een plek waar mensen uit de buurt terecht kunnen om zichzelf, elkaar en de wijk vooruit te helpen. Dat is nodig, want het gebied kampt met problemen zoals armoede, overlast, (jeugd)criminaliteit, onderwijsachterstand en eenzaamheid. Het wijkbedrijf werkt, onder andere via de wijkvernieuwingsorganisatie Sunny Selwerd, met verschillende partijen samen om de leefsituatie van de bewoners te verbeteren. 

Zo biedt het stageplekken aan jongeren uit de wijk die naar het speciaal onderwijs gaan, en aan studenten Intercultureel Persoonlijk Begeleider van het ROC Alfa College. “Dat levert zulke mooie dingen op”, aldus Wierenga. “De stagiaires gaan vaak één op één aan de slag met bewoners. Ze pakken op een persoonlijke manier heel concrete problemen aan. Momenteel helpt een stagiair een jonge bewoonster met eet- en slaapproblemen op weg naar een gezond leefpatroon, en motiveert ze haar om haar opleiding weer op te pakken.” 

Ook werkt Wijkbedrijf Selwerd met de woningcorporaties in de buurt. “Zij benaderen ons bijvoorbeeld voor hulp met het opknappen van tuinen na een renovatieproject. Dat betekent werk voor onze bewonersteams.” Een andere woningcorporatie is van plan om nieuwe huurders met een migratieachtergrond standaard te attenderen op het Taalmaatjesteam van het wijkbedrijf. “Wij bieden een intensief taaltrainingstraject, de TaalTrein van Selwerd, waar deze specifieke groep bewoners echt iets aan heeft.”

Succesfactor: wortels in de wijk

Wierenga komt de maatschappelijke partners, die werken aan de leefbaarheid en veiligheid van Groningen Noord, regelmatig tegen in de wijk. Zoals de gebiedsmanager van de gemeente. “Hij heeft heel goed op het netvlies staan wat hier de opgave is. Dat is essentieel, want er moet een goede connectie zijn tussen het beleid en de dagelijkse praktijk. Projecten moeten hun wortels in de wijk hebben, en aansluiten op de behoefte van bewoners. Dat is eigenlijk de belangrijkste voorwaarde voor succes.” Wijkbedrijf Selwerd vormt, met de eerder genoemde 70 actieve bewoners in de elf teams en ongeveer 200 bewoners als ‘klant’, een substantiële factor in de wijk. Maar het moet zelf ook waken om de verbinding met de bewoners niet te verliezen. “Er moeten geen dingen vóór hen bedacht worden, maar mét hen. Want je boekt pas resultaten als je bewoners regie en eigenaarschap geeft. Daarom gaan wij hier ook inloopavonden organiseren, om nog meer wijkbewoners te vragen waar ze behoefte aan hebben en wat ze willen doen. Gelukkig worden de huidige bewonersvergaderingen al goed bezocht, en komen er op die manier veel ideeën bij ons binnen.”

Het team Goede Sfeer

Samenwerking kan ook via onverwachte routes tot stand komen. Wijkbedrijf Selwerd verhuurt een aantal ruimtes in het pand aan een bureau voor psychische hulpverlening. Dat komt soms goed van pas. Wierenga: “Wij krijgen ook bewoners over de vloer die met grote problematiek kampen. Soms zijn ze al bij allerlei instanties geweest en zijn ze behandelings-moe. Bij ons willen ze gewoon zichzelf zijn, en wat afleiding vinden. Ook voor hen staat de deur open. Tegelijk is dat kwetsbaar: hoe ga je samen goed om met mensen die soms in hun denken en doen moeilijk te begrijpen zijn? In dergelijke gevallen kunnen we terugvallen op deze hulpverleners, die vanuit hun deskundigheid kunnen adviseren en meedenken. Dat is bijzonder prettig en helpt ons om zorgvuldig te handelen. ”

Als teamleider is Wierenga verantwoordelijk voor de financiële, organisatorische en technische bedrijfsvoering. Daarnaast trekt ze met haar collega’s de inhoudelijke kar, om het wijkbedrijf te laten doen wat het moet doen. Ook in die dagelijkse bedrijfsvoering is een aantal vrijwilligersteams actief, zoals het Ontvangstteam en het team Goede Sfeer. “Ze heten mensen welkom en nemen de rol van gastvrouw of gastheer op zich, of zorgen dat het gebouw schoon en netjes is. Ook daarin zie je ons uitgangspunt weer terug: ‘van, voor en door bewoners’.

Een vaste baan

Wierenga en haar collega’s maken lange dagen op het wijkbedrijf, maar dat wordt volledig gecompenseerd door de successen die bewoners boeken. “We inspireren en helpen mensen om kleine en minder kleine stappen te zetten. Voor de één leidt dat tot een heel sociaal netwerk in de buurt waardoor hij of zij niet langer eenzaam is, voor de ander tot terugkeer naar de arbeidsmarkt.” Daarbij gooit het wijkbedrijf alles in de strijd. 

Wierenga vertelt over een dame met een migratieachtergrond, die nog nooit in haar leven een diploma had gehaald. “Niet in haar land van herkomst en niet in Nederland. Ze kwam naar ons toe met de wens om een vak te leren en aan het werk te gaan in de ouderenzorg. Wij hebben haar op allerlei manieren ondersteund om het mogelijk te maken. Dat begon aan de voorkant, door contact te leggen met haar contactpersoon bij de gemeente. Want kon zij met behoud van haar uitkering aan een full time opleiding beginnen? En toen zij daar eenmaal mee bezig was, heeft een vrijwilliger uit ons Taalmaatjesteam haar geholpen met haar huiswerk.” 

Uiteindelijk behaalde de betreffende dame het diploma mbo-1 Assistent Zorg en Dienstverlening, en daarna ook het diploma Helpende (niveau 2) en Verzorgende (niveau 3). Maar zulke trajecten vergen vaak veel van mensen, weet Wierenga. “Na je 35e weer in de schoolbanken zitten, je voegen in het Nederlandse onderwijssysteem, terwijl je de taal nog maar net kent: dat is best lastig. 

Daarnaast wordt het vrouwen vanuit hun cultuur en familie niet altijd in dank afgenomen dat ze kiezen voor hun eigen ontwikkeling en een onafhankelijk bestaan. Deze dame is nu van haar man gescheiden, en heeft een vast contract bij een grote zorginstelling in de stad. En ze is zeker niet de enige met een dergelijk verhaal. Het mooie is dat zij nog steeds bij ons over de vloer komt. Ze geeft voorlichting aan vrouwen met een migratieachtergrond, die willen doen wat zij heeft gedaan.”

Optimale kansen

Het zijn deze ontwikkelingen die Wierenga moti­veren om dit werk te doen. “Mensen helpen, die door welke oorzaak dan ook, niet volledig op eigen kracht komen waar ze willen zijn, dat vind ik mooi.” Het zit bij Wierenga, zoals ze zelf zegt, waarschijnlijk in de aard van het beestje. Ze is van oorsprong orthopedagoog en professioneel muzikant. 

Ook in die laatste hoedanigheid trok ze richting mensen voor wie de kansen niet voor het oprapen liggen. “Ik vond het te eenzijdig om op een podium te staan in concertzalen met een publiek ver weg in de zaal. We zijn toen met onze groep gaan optreden in AZC’s, in de gevangenis en bij de daklozenopvang. Het is heel speciaal om delen uit de Mattheus Passion te spelen in de Mesdag Kliniek, een centrum voor forensische psychiatrie hier in de stad. Je brengt mensen daar iets moois, waar ze normaal gesproken niet mee in aanraking komen.”

In feite gebeurt dat binnen Wijkbedrijf Selwerd ook. Wijkbewoners, maatschappelijke partners en Wierenga en haar collega’s bundelen hier hun krachten en kijken iedere dag weer creatief naar mogelijkheden en kansen om te leren, te groeien en te komen waar je wil zijn. “Iedereen verdient optimale kansen. Daar kunnen we ook in een kleine stadse wijk van Groningen aan bijdragen. Juist door wijkgericht te werken, staan we hier bij bewoners om de hoek klaar om ze op een per­soonlijke, laagdrempelige manier te helpen.”

Dit artikel verscheen voorjaar 2023 in de bundel Creativiteit, lef en een lange adem van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Bestel hier een gratis exemplaar.

Teksten: Ministerie BZK en Marc Mijer, Fotografie: Rob Acket, Tiwos